Strona główna » Tematy badawcze » X. Studia językoznawcze » Przedmiot, zakres i cel badań
Przedmiot, zakres i cel badań PDF Drukuj

 

Badania językoznawcze:
Humanizm w języku polskim. Teorie – słowa – pojęcia
(kierownik: dr hab. Radosław Pawelec)

 

1. Teorie języka i koncepcje języka inspirowane humanizmem

 

Badaniu poddane zostaną teorie języka i koncepcje języka, od renesansu i baroku do wieku XX. W zakresie epok dawnych: wypowiedzi sformułowane na gruncie filozofii, teologii i retoryki, dotyczące języka jako właściwości „istotowej” człowieka (homo loquens), instrumentu poznania natury i sfery transcendentnej, fundamentalnego elementu kultury, depozytu dziedzictwa narodowego, tworzywa twórczości, a zarazem gwaranta unieśmiertelnienia (immortalitas in litteris).

Teorie językowe wieku XX będą badane ze szczególnym uwzględnieniem pojęć prawdy, kłamstwa, nowomowy, poetyki oporu w okresie PRL) kształtujących pewien wymiar humanizmu polskiego, w jego praktyce poetyckiej (filozofia języka Leśmiana czy Tuwima, neosymbolizm, Nowa Fala, strategie dyskursywne Mrożka i innych) i filozoficznej (tzw. Szkoła Lwowsko-warszawska w okresie międzywojennym, polskie badania semiotyczne).

Studia prowadzone będą w aspektach aksjologicznym i komparatystycznym – te dwa bowiem ujęcia kwestii języka są w polskim piśmiennictwie naukowym – jak się wydaje – dotąd zbyt ubogie. Ich celem jest ukazanie tego, jaką wartością dla polskich humanistów był język narodowy oraz tego, jak ich opinie mają się do sądów wyrażanych na Zachodzie.

 

2. Historycznojęzykowe badania semantyczne

 

Analiza obejmie wybrane leksemy związane z humanizmem pojmowanym jako wartość, uporządkowane w polach aksjologicznych, zwłaszcza wielkich wartości duchowych:

  • etycznych: godność, prawość, szlachetność, tolerancja itp.
  • estetycznych: piękno, oryginalność, harmonia itp.
  • poznawczych: prawo, mądrość, wiedza itp.
  • w analizie zostaną uwzględnione też pola innych wartości związanych z humanizmem, konstytuujących jego polską i europejską specyfikę: sakralnych i witalnych.

Lingwistyczne podejście do doboru haseł będzie miało nie tylko wąsko leksykologiczny, ale także semazjologiczny charakter: badanie obejmie w dalszej perspektywie także słowa, które w historii do poszczególnych pól należały, a dziś zupełnie zmieniły znaczenie, np. leksem ludzkość (dawniej ‘bycie ludzkim – dobrym, niekrzywdzącym

 
 
Odsłon: 565980