Sebastian Fabian Klonowic

HEBDOMAS

to jest

SIEDM TEGODNIOWYCH PIOSNEK

WYDALI I OPRACOWALI

Mieczysław Mejor i Elżbieta Wojnowska

REDAKCJA NAUKOWA TOMU

Roman Mazurkiewicz

Barbara Przybyszewska-Jarmińska

 Wydawnictwo Neriton

Warszawa 2010

Spis treści

Słowo od wydawców                                

Mieczysław Mejor, Wstęp historycznoliteracki                                

Elżbieta Wojnowska, Wstęp muzykologiczny                                

CZĘŚĆ I TEKSTY

opracował Mieczysław Mejor

Hebdomas, to jest Siedm tegodniowych piosnek                   

            Na klejnot starodawny Korczak                   

            Wielebnemu i zacnemu Prełatowi Józefowi Wereszczyńskiemu              

            Super illud Psalmi 103

            Pieśń I Niedziela

            Pieśń II Poniedziałek                    

            Pieśń III Wtorek                   

            Pieśń IV Środa                   

            Pieśń V Czwartek                   

            Pieśń VI Piątek                   

            Pieśń VII Sobota                   

            Psalm Dawidów CXLVII                   

            Psalm Dawidów XC                   

            Piosnka uczyniona czasu powietrza

Komentarz edytorski                   

            I Wykaz znaków i skrótów przyjętych w edycji                   

            II Opis egzemplarza                   

            III Zasady wydania                    

            IV Zasady transkrypcji                   

            V Aparat krytyczny                   

Objaśnienia                   

Słownik dawnych wyrazów i form                   

CZĘŚĆ II NUTY

opracowała Elżbieta Wojnowska

Fotografie i transkrypcja                    

            Pieśń I Niedziela                   

            Pieśń II Poniedziałek                   

            Pieśń III Wtorek                   

            Pieśń IV Środa                   

            Pieśń V Czwartek                   

            Pieśń VI Piątek                   

            Pieśń VII Sobota                   

            Psalm Dawidów CXLVII                   

            Psalm Dawidów XC

            Piosnka uczyniona czasu powietrza

Komentarz edytorski                   

            I Wykaz znaków i skrótów stosowanych w edycji muzycznej                  

            II Charakterystyka notacji muzycznej                   

            III Zasady edycji muzycznej                   

                        1 Założenia edytorskie                   

                        2 Zasady transkrypcji                     

            IV Problemy edycji muzycznej                    

Komentarz wykonawczy i informacja o nagraniach

opracował Jacek Urbaniak

            1 Komentarz wykonawczy                   

            2 Zawartość płyty i czas trwania utworów

            3 Wykonawcy 

O edycji

Książka niniejsza jest nie tylko pierwszym krytycznym wydaniem unikatowego zbioru nieznanych dotąd pieśni Sebastiana Fabiana Klonowica (ok. 1545–1602), lecz także edycją dzieła poetycko-muzycznego. Rzadko zdarza się okazja, by polski wydawca mógł po raz pierwszy zaprezentować całkowicie dotąd nieznany utwór literacki i muzyczny. Niniejsze wydanie stanowi nie tylko editio princeps zbioru pieśni Hebdomas Sebastiana Fabiana Klonowica, lecz jest także próbą połączenia funkcji, jakie spełniać ma wydanie krytyczne tekstu poetycko-muzycznego. Specyfika dzieła odwołującego się do różnych systemów semiotycznych wymagała od wydawców zastosowania odpowiednich metod edytorskich, stąd też podział niniejszej edycji na dwie odrębne, ale komplementarne części. Część historycznoliteracka skierowana jest do szerokiego kręgu odbiorców, których zainteresuje nowo odkryty staropolski zbiór pieśni religijnych. Część muzykologiczna prezentuje kompozycję w postaci oryginalnej oraz we współczesnej transkrypcji. Daje to specjalistom oraz wykonawcom, zainteresowanym dziełem nieznanego dotąd kompozytora, możliwość porównywania tekstu muzycznego pieśni w dawnej i współczesnej notacji. Przygotowaną w ramach projektu badawczego propozycję wykonawczą zawiera dodana do książki płyta CD z utworami nagranymi przez zespoły Ars nova i Subtilior Ensemble w aranżacji i pod kierunkiem Jacka Urbaniaka.

Dies primus, sive Dominicus. Prima Sabbatorum Iudaeis.

In principio creavit Deus caelum et terram. Terra autem erat inanis et vacua, et tenebrae erant super faciem abyssi, et Spiritus Domini ferebatur super aquas. Dixitque Deus: Fiat lux, et facta est lux, et vidit Deus lucem quod esset bona, et divisit lucem a tenebris, appellavitque lucem diem, et tenebras noctem, factum est vespere et mane dies unus [Gen 1, 1–5].

Witaj, dniu przenaświętszy dzisiejszej niedziele,

Którego Pan okazał dobrodziejstwa wiele.

Acz wszystkie dni poświęcił, jednak nawięcej ten,

Tak iż słusznie od Ojców jest nazwan Pański Dzień.

Gdy przed stworzenim świata ciemna przepaść była,

Tego dnia niedzielnego światłość się zjawiła,

Gdy Pan Bóg rzekł: „Niechaj się rozświeci w ciemnościach,

Niechaj nowe promienie wynikną w przepaściach”.

Jako gdy o pułnocy powstawa gospodarz,

Pierwej jasną pochodnią postawia na lichtarz,

Tak Pan Bóg Wszechmogący niż ten świat założył,

Tego dnia światłości swej skarby nam otworzył.

Przede wszystkimi dniami pierwszy niedzielny dzień,

Ponieważ iż napierwej światłość nastała weń.

Musi być i pogani coś o tym słychali,

Którzy naszę niedzielę Słonecznym Dniem zwali.

Jako tedy nad światłość niemasz nic droższego,

Tak też nad niedzielny dzień niemasz nic świętszego.

Gdyby Pan nie przeplatał światłością ciemności,

Nie byłoby miedzy dniem i nocą różności.

Tego dnia są stworzeni niebiescy mieszczanie,

Cherubin i Serafim, i inszy dworzanie.

Wszystkie wojska, zastępy, anielscy chórowie

W ten dzień poczęli służyć swej Nawyższej Głowie.

Tego dnia obiecany Syn Boży przed wiekiem

Zstąpił w żywot Panieński, stał się jest człowiekiem.

Tego dnia przenaświętsze to niewieście Plemię

Starło wężowi głowę zstąpiwszy na ziemię.

Tego dnia Chrystus wyszedł z jaskini grobowéj,

Tego dnia naczęściej miał z uczniami rozmowy,

Tego dnia tchnąwszy na nie, dał im moc kapłańską,

Tego dnia je rozesłał w krajinę pogańską.

W pierwszy dzień po sobocie rany swe okazał,

A zmartwychwstania swego koniecznie próbował.

W pierwszy dzień po sobocie Ducha swego posłał,

A na wszystko stworzenie dary swoje roźlał.

Tego dnia bez wątpienia na stolcu zasiędzie,

A żywe i też martwe w ten dzień sądzić będzie,

Bo iż w ten dzień ubogo raczył się ukazać,

W ten dzień się Go też srogo potrzeba spodziewać.

Przetoż my, bacząc ten dzień niewymownie świętym,

Nie oddawajmy się weń nierządom przeklętym,

Porzućmy weń docześne brzuchowe staranie,

Starajmy się o wieczne dusze swej zbawienie.

Nasz Wszechmogący Panie, jakoś Ty jest święty,

A jako ten dzień sławny jest u Ciebie wzięty!

Sprawuj też dusze nasze, niech się tak sprawują,

Twej przemiłej słodkości niech się rozmiłują.

Daj nam to, Ojcze miły, po tym nędznym świecie,

Gdy te widome rzeczy ogień precz wymiecie,

Niechaj Cię w Mieście Świętym na wieki widzimy,

A z Tobą wieczne święto niechaj obchodzimy.

Amen.

Zob. też Pieśni Sebastiana Klonowica