KLASYCYZM

Estetyka – doktryna literacka – antropologia

redakcja naukowa

Katarzyna Meller

Wydawnictwo Neriton

Warszawa 2009

Spis treści

Katarzyna Meller, Klasycyzm – wstęp wolny

I

Teresa Kostkiewiczowa, Klasycyzm – dzieje koncepcji i badań w polskiej nauce o literaturze

II

RENESANS – BAROK – OŚWIECENIE. KLASYCZNY TRÓJPODZIAŁ

Elwira Buszewicz, Klasycyzm w liryce staropolskiej

Roman Krzywy, Klasycyzm polskiej epiki bohaterskiej od czasów renesansu po oświecenie

Barbara Judkowiak, Klasycyzm w dramacie polskim XVI–XVIII wieku

ZBLIŻENIA

Monika Szczot, Renesansowe imitacje horacjańskie w Polsce – teoria i praktyka literacka

Monika Szczot, „Foricoenia” Jana Kochanowskiego – w kręgu gatunkowej i tematycznej „varietas”

Radosław Grześkowiak, Jan Kochanowski – klasyk i klasycysta. Rzecz czarnoleska jako rzecz pospolita poetów początku baroku

Agnieszka Borysowska, Poezja Alberta Inesa wobec klasycyzmu liryk i epiki jezuickich twórców epoki baroku

Dariusz Chemperek, Klasycyzm w literaturze polskiej XVII wieku. Rekonesans

Józef Tomasz Pokrzywniak, Ignacy Krasicki o klasykach i klasycyzmie

Maciej Parkitny, Klasycyzm – oświecenie – nowoczesność

III 

KLASYCYZMY WIEKU XIX I NARODZINY NOWOCZESNOŚCI

Marek Stanisz, „Klasyczność” i klasycy w literaturze polskiej XIX wieku. Przegląd stanowisk badawczych

Elżbieta Nowicka, Dramat XIX wieku i klasycyzmy

Jerzy Borowczyk, Poeta i (zbuntowany) filolog. Mickiewicz wobec klasycyzmu (do roku 1830). Z glosą o „Wykładach lozańskich”

Maciej Junkiert, Klasycyzm jako konieczna hipoteza lektury greckich utworów Słowackiego – zarys problemu

Rolf Fieguth, Od „Pompei” do „Quidama”. Z problemów klasycyzmu norwidowskiego

Krzysztof Trybuś, Norwidowski klasycyzm – zarys problemu

Anna Jaworska, Klasycyzm jako idea estetyczna i forma objawiania się idei humanizmu w drugiej połowie XIX wieku. „Album Orbis” Cypriana Norwida

Wiesław Ratajczak, Klasycyzm Felicjana Faleńskiego

Mateusz Bourkane, O klasycyzmie Stanisława Wyspiańskiego

IV

KLASYCYZMY DWUDZIESTOWIECZNE

Piotr Śliwiński, Modernizm i hermeneutyka upadku

Beata Przymuszała, Staff i Iwaszkiewicz. Klasycyzm formy: rytuał i rama

Agata Stankowska, Miłosz – klasyk?

Beata Przymuszała, Lekcja Herberta

Marcin Jaworski, Klasycyzm w PRL-u.

            Część I: Zaangażowanie czy ucieczka?

            Część II: Projekty i manifesty

Piotr Śliwiński, Klasycyzm (po modernizmie) jako problem retoryki

V

Z PERSPEKTYWY EUROPEJSKIEJ

Sante Graciotti, Preklasyczny, klasyczny, klasycystyczny. Metamorfozy pewnej obecności w polskim renesansie

Rolf Fieguth, Europejskie klasycyzmy XIX wieku. Szkic projektu

Maria Delaperrière, Klasycyzm polski w perspektywie europejskiej – wiek XX i XXI

Bibliografia

Indeks

Ze wstępu

            Klasycyzm „czytany” jako wariant tekstu europejskiej kultury zapisujący/zapisany w sztuce słowa, w literaturze, w refleksji o literaturze i pięknie jest formą objawiania się idei humanitas, a więc także swoistej koncepcji człowieka i człowieczeństwa – chciałoby się wręcz powiedzieć: jest humanistyczną antropologią. Tak jak ona chwieje się i prostuje, załamuje i triumfuje... Bo dzieje klasycyzmu to narracja o europejskim projekcie antropologicznym, wcieleniach i przemianach starej humanitas, ufnej w dobroć i mądrość człowieka, wolnego i rozumnego twórcy kultury i samego siebie. Właśnie dlatego klasycyzm, choć wydaje się, że nie kryje już przed nami żadnych tajemnic, że jest dojmująco oczywisty, odgadniony i na wylot przebadany, może być stale frapującym przedmiotem namysłu, bowiem jest tak trwały, że daje się śledzić właściwie przez całą historię nowożytnej Europy i pozwala w związku z tym dostrzec niemal w komplecie istotne sprawy, które Europejczyków obchodziły, do których chcieli się odnosić także w literaturze.

            Trzeba przyznać, że wstępne założenia syntezy lokowały w polu widzenia takie oto kwestie: ustalenia terminologiczne, definicyjne, przegląd stanowisk wobec klasycyzmu w dawnych i nowych badaniach; rozpoznanie artystycznego i światopoglądowego kształtu polskiego klasycyzmu w ujęciu historycznoliterackim (a tu także takich zagadnień, jak tradycja antyczna w polskiej literaturze przedrozbiorowej, gatunki, tematy, postawy filozoficzne w „polskim antyku”), związki polskiego klasycyzmu z klasycyzmem europejskim; klasycyzm jako poetyka i postawa twórcza w literaturze XIX wieku i w literaturze modernistycznej (obok nurtów awangardowych). Na nich zrazu skupiła się nasza uwaga. Wszelako w toku prowadzonych dyskusji bardzo prędko ujawniła się skaza ujęcia klasycyzmu wyłącznie jako ideału estetycznego, doktryny artystycznej czy prądu. Obiecujące poznawczo okazało się takie spojrzenie na klasycyzm, jakie dojrzy w nim nie tylko retoryczność, elokucję, system komunikacji, ale także ścisły związek z humanistyczną antropologią. Należało więc umieścić klasycyzm w perspektywie filozoficznej (antropologicznej i etycznej), wydobyć z estetyki klasycystycznej humanistyczny wymiar, język sztuki służącej opisowi kondycji człowieka dawnego i nowoczesnego, funkcjonującego w realiach historycznych, ale i wśród uniwersalnych idei i wartości kultury europejskiej, rozwijającej się w kręgu tradycji śródziemnomorskiej. Formuła: „klasycyzm jako projekt antropologiczno-kulturowy” jak busola miała odtąd wskazywać najważniejszy kierunek dociekań, choć nie wszystkie studia do tego „portu” doprowadziła. Wszelako antropologiczny wymiar klasycyzmu, nawet gdy expressis verbis nie został wyrażony, rysuje się na horyzoncie dociekań wszystkich prezentowanych tu rozpraw.

* * *

            Studia przynoszą rozległe, diachroniczne ujęcie tematu: od wczesnego renesansu po najnowszą współczesność, co pozwala zobaczyć proces historycznoliteracki w rzeczywistym następstwie zdarzeń, uchwycić ciągłość i zarazem przemiany tradycji klasycyzmu w literaturze polskiej. Oczywistym punktem wyjścia tych rozważań jest pojmowanie starożytności jako klasycznej całości, jako paradygmatu wyznaczającego zespół cech i sposób ich łączenia w dzieło, dzięki stosowaniu klasycznego mimesis w myśl zasady wiązania inventio z imitatio. Pokazują one więc, jak założycielski w tej mierze renesans przyswoił z wzorcowego antyku zasób pojęć, tekstów, form artystycznych, jak odkrywał umiar, harmonię, równowagę w boskim kosmosie i ludzkim mikrokosmosie i nadawał mu literackie imiona, jak ład, wdzięk, jasność stylu związał na stałe z etycznymi i intelektualnymi wartościami humanitas i postawą stoicką; pokazują kontynuacje i modyfikacje klasycyzmu w stuleciu XVII i XVIII, a później, od czasu przegranej walki z romantyzmem – jak wiedzie on „burzliwe życie po życiu, stając się jedną z najważniejszych formuł literackiej (samo)świadomości pisarzy dwóch ostatnich stuleci” (Krzysztof Trybuś).

            Kompozycja i zawartość pierwszej części tomu, wypełnionej materią staropolską i oświeceniową, odzwierciedla przyjęty wówczas troisty podział poezji na lirykę, epikę i dramat. „Przybliżenia” skupiają się na reprezentatywnych, ważnych, godnych uwagi autorach, dziełach, procesach. Powściągliwość w rozwijaniu wątku imitatio antiquorum i staropolskich fascynacji literaturą greckiego i łacińskiego antyku pozwoliła na bliższy wgląd w dzieje klasycyzmu

w następnych stuleciach. Część druga obejmuje wiek XIX, a trzecia – wiek XX i literaturę najnowszą. Tu przeplatają się ujęcia przeglądowe i syntetyzujące z ekskursami interpretacyjnymi, omawiającymi poetyki autorskie arcydzielnych twórców. Autorskie poetyki mogły zostać zaprezentowane tylko na wybranych przykładach – zdecydowaliśmy się na przedstawić „klasyków” (Felicjana Faleńskiego, Stanisława Wyspiańskiego, Leopolda Staffa, Czesława Miłosza, Zbigniewa Herberta). W trzech różnych ujęciach pojawia się Cyprian Norwid – najwyraźniej w przekonaniu badaczy pozwalający dobitnie wyłożyć istotę potyczek i aliansów

romantyzmu z klasycyzmem... Uwaga autorów ogniskuje się na poezji – jest to oczywisty skutek faktu, iż wszelkie koncepcje klasycyzmu skupiają się jedynie na twórczości poetyckiej. Poza granicami tej syntezy pozostała klasyczna retoryka i stylistyka, jej wykorzystanie i przekształcenia w prozie artystycznej i publicystyce. Jest to problem ogromny, zasługujący na osobne, szerokie ujęcie.

            Część czwarta przywołuje obraz polskiego klasycyzmu w perspektywie europejskiej. Splot tradycji już własnej, nawarstwianej, gromadzonej przez wieki oraz historycznie zmiennych postaci klasycyzmu, które docierają z Europy w kolejnych epokach (najpierw z Włoch, a później z Francji, Niemiec, Anglii) – nieuchronnie podsuwa ujęcie porównawcze. Studia w tym tomie są oczywiście „polonocentryczne”, gdyż skupiają się na dziejach „polskiego” klasycyzmu, zachowują jednak trzeźwą świadomość skutków nieustannie niemal przepływającego świeżego prądu nowych upostaciowań klasycyzmu w literaturach obcych. Ufamy, że uda się kiedyś wyczerpująco zrealizować proponowany przez Rolfa Fiegutha (i eksplikowany w tym tomie w odniesieniu do stulecia XIX) komparatystyczny projekt zbadania klasycyzmów europejskich. Tymczasem korzystamy tu z wiedzy trojga pozyskanych do projektu polonistów zagranicznych, którzy oświetlają polski klasycyzm z europejskiej (romańskiej i anglosaskiej) perspektywy, przedstawiają analogiczne i odrębne, rozmaicie motywowane, literackie inkorporacje  estetycznych ideałów klasycyzmu w jego historycznych przemianach w różnych europejskich literaturach. Kontekst europejski „polskiego klasycyzmu” nadto pojawia się przygodnie w wielu studiach, choć na marginesie głównego duktu myśli.

            Studia pokazują długie trwanie, długie życie idei klasycyzmu, nieuchronnie więc rejestrują odmiany, jakim ten żywot podlegał. Od początku badawczych zmagań z problematyką humanizmu spotykamy się z kwestią cezury: epoki dawne – wiek XIX. Rodzi się więc pytanie, czy możliwe jest zachowanie perspektywy diachronicznej w całym historycznym procesie literackim, czy przewartościowania, rozerwania, żywioł zmian, które przyniosło XIX stulecie, a następnie nowoczesność, uniemożliwiają spojrzenie retrospektywne, a kultura w tym czasie tłumaczy się tylko swoimi macierzystymi kontekstami? Wiele studiów w tym tomie przywraca nadzieję, że „złota nić” stale się przędzie i można się jej uchwycić.

            Klasycyzm, nawet jeśli był dominującym prądem, to zawsze szedł obok innych tendencji, stylów, światopoglądów artystycznych, zwykle przesuwających się ku biegunowi awangardy, lub też razem z nimi. Bezpieczne (jak w renesansie i oświeceniu) i niebezpieczne (jak w romantyzmie i nowoczesności) związki klasycyzmu i innych projektów kulturowych, stylów i estetyk, to przechodzące w siebie kręgi tradycji świadczące o współistnieniu, a nie zmienności i wypieraniu rozmaitych tendencji w zróżnicowanej rzeczywistości literackiej, w historycznym procesie literackim. Postromantyczny klasycyzm okazuje się klasycyzmem przepełnionym czy ożywionym duchem romantyzmu, a sceptyczna nowoczesność zdaje się iść w parze z ocaloną wiarą w klasyczną formę.

            „Największy pesymizm wyrażony po mistrzowsku przestaje być pesymizmem, a doskonałość eksperymentu nadaje mu wartość kanoniczną. Tak pojmowany klasycyzm współgra z antropologicznym modelem współczesnego humanizmu. Wobec kryzysu i relatywizacji wartości forma klasyczna wyraża prawdę wpisującą się w całokształt procesów twórczych jako ciągłego przezwyciężania jednostkowego charakteru aktu tworzenia. Klasycyzm preferuje formę scalającą, ponieważ widzi w niej możliwość ocalenia. Ta forma nie jest już synonimem przymusu, ale przeciwnie: mobilizacją sił, energii, władz umysłu i doświadczenia” – pisze Maria Delaperrière. Krzepiąca to, nie tylko dla znawców i miłośników klasycyzmu, konstatacja.

KLASYCYZM

BIBLIOGRAFIA – WYBÓR

(zestawiła Monika Szczot) 

Abramowicz J., Etyka wobec tragedii, „Prace Kulturoznawcze” X, Wrocław 2007.

Abramowska J., Czy to jest klasycyzm?, w: Przez znaki do człowieka, red. B. Sienkiewicz, Poznań 1997.

Abramowska J., Ład i fortuna. O tragedii renesansowej w Polsce, Wrocław 1974.

Abramowska J., Poeta zgody – Jan Kochanowski, w: Pisarze staropolscy. Sylwetki, t. 2, red. S. Grzeszczuk, Warszawa 1997.

Abramowska J., Staropolska genologia a problem syntezy historycznoliterackiej, w: Wiedza o literaturze i edukacja. Księga referatów Zjazdu Polonistów, Warszawa 1995, red. T. Michałowska, Z. Goliński, Z. Jarosiński, Warszawa 1996.

Abrams M.H., Zwierciadło i lampa. Romantyczna teoria poezji a tradycja krytycznoliteracka, przeł. M.B. Fedewicz, Gdańsk 2003.

Aemulatio & Imitatio. Powrót pisarzy starożytnych w epoce renesansu, red. K. Rzepkowski, Warszawa 2009.

Albouy P., La création mythologique chez Victor Hugo, Paris 1985.

Anderson W.D., Matthew Arnold and the Classical Tradition, Ann Arbor Michigan 1965.

Andrzejewski T., „Faraon” Prusa w świetle dokumentów starożytnych, „Meander” 1953, z. 1, z. 7; 1954, z. 6.

Antiquitates Renatae: deutsche und französische Beiträge zur Wirkung der Antike in der europäischen Literatur, Hg. V. Ehrich-Haefeli, Würzburg 1998.

Antyk romantyków. Model europejski i wariant polski, red. M. Kalinowska i B. Paprocka-Podlasiak, Toruń 2003.

Antyk w Polsce, cz. 2, Studia, red. J. Okoń i J. Starnawski, Łódź 1998.

Aretz S., Die Opferung der Iphigeneia in Aulis: die Rezeption des Mythos in antiken und modernen Dramen, Stuttgart 1999.

Axer J., Tradycja klasyczna w polskojęzycznej poezji renesansowej a mechanizmy odbioru tej poezji, „Pamiętnik Literacki” 1984, z. 2.

Backvis C., Panorama poezji polskiej okresu baroku, t. 2, przeł. G. Majcher, red. A. Nowicka-Jeżowa, R. Krzywy, Warszawa 2003.

Backvis C., Szkice o kulturze staropolskiej, oprac. A. Biernacki, Warszawa 1975.

Banowska L., Miłosz i Mickiewicz. Poezja wobec tradycji, Poznań 2005.

Barańczak S., Ironia i harmonia. Szkice o najnowszej literaturze polskiej, Warszawa 1973.

Barańczak S., Nieufni i zadufani. Romantyzm i klasycyzm w młodej poezji lat sześćdziesiątych, Wrocław 1971.

Barok polski wobec Europy: kierunki dialogu. Materiały międzynarodowej konferencji naukowej w Radziejowicach 13–15 maja 2002, red. A. Nowicka-Jeżowa i E. Bem-Wiśniewska, Warszawa 2003.

Bartoszewicz A., O głównych terminach i pojęciach w polskiej krytyce literackiej w pierwszej połowie XIX wieku, Warszawa–Poznań 1973.

Bielik-Robson A., „Na pustyni”. Kryptoteologie późnej nowoczesności, Kraków 2008.

Bieńkowski T., Antyk – Biblia – Literatura. Antyczne i biblijne inspiracje oraz symbole, w: Problemy literatury staropolskiej, Seria 1, red. J. Pelc, Wrocław 1972.

Bieńkowski T., Antyk w literaturze i kulturze staropolskiej (1450–1750). Główne problemy i kierunki recepcji, Wrocław 1976.

Bieńkowski T., Fabularne motywy antyczne w dramacie staropolskim i ich rola ideowa. Studium z dziejów kultury staropolskiej, Wrocław 1967.

Bieńkowski T., Polskie „spory o antyk” w XVI–XVIII wieku, „Studia i Materiały z Dziejów Nauki Polskiej” 1967, Seria A, z. 1.

Bizancjum – prawosławie – romantyzm. Tradycja wschodnia w kulturze XIX wieku, red. J. Ławski i K. Korotkich, Białystok 2004.

Bloch P.A., Schiller und die französische klassische Tragödie: Versuch eines Vergleichs, Düsseldorf 1968.

Blönnigen C., Der griechische Ursprung der jüdisch-hellenistischen Allegorese und ihre Rezeption in der alexandrinischen Patristik, Frankfurt am Main 1992.

Błoński J., Uparte trwanie baroku, „Znak” 1995, z. 2.

Bogumił I., Adaptacje sceniczne czy dramaty? Antyczny epos jako źródło łacińskich tragedii i tragikomedii przełomu XVI i XVII wieku, Gdańsk 2007.

Borgerhoff E.B.O., The Freedom of French Classicism, Princeton 1950.

Borowski A., O baroku północnym, „Barok” 7 (2000), z. 1.

Borowy W., W szkole klasycznej; „Ballady i romanse”, w: idem, O poezji Mickiewicza, Lublin 1999.

Borysowska A., Antyczna pszczoła na słowiańskiej łące. XVII-wieczne poglądy na źródła poezji na przykładzie pieśni Alberta Inesa „Ad apem”, w: Świat Słowian w języku i kulturze, VII. Literaturoznawstwo, Szczecin 2006.

Borysowska A., Lechiada – polskie marzenie o Eneidzie, w: Świat Słowian w języku i kulturze, V. Literaturoznawstwo, Szczecin 2004.

Böschenstein R., Mythologie zur Bürgerzeit: Raabe – Wagner – Fontane, „Jahrbuch der Raabe-Gesellschaft”, Tübingen 1986.

Brahmer M., Petrarkizm w poezji polskiej XVI wieku, Kraków 1927.

Bray R., La formation de la doctrine classique en France, Paris 1926.

Brugnoli G., Da Orazio lirico a Leopardi: appunti e materiali per l’analisi della formazione della concezione lirica di Leopardi, Venosa 1996.

Brunel P., Baudelaire antique et moderne, Paris 2007.

Brzozowska S., Klasycyzm i motywy antyczne w poezji Młodej Polski, Opole 2000.

Brzozowski J., Muzy w poezji polskiej. Dzieje toposu do przełomu romantycznego, Wrocław 1986.

Buchwald-Pelcowa P., Epigoni i nowatorzy, czyli o stosunku do spuścizny Jana Kochanowskiego w czasach baroku, w: eadem, Historia literatury i historia książki. Studia nad książką i literaturą od średniowiecza po wiek XVIII, Kraków 2005.

Budzisz A., „Hymny” Jana Dantyszka a imitatio antiquorum, „Studia Classica et Neolatina” 4, Gdańsk 2000.

Budzisz A., Epigramat łaciński w Polsce w pierwszej połowie XVI wieku. Studium analityczne, Lublin 1988.

Budzyński J., „Parodia” i „palinodia” horacjańska w liryce M.K. Sarbiewskiego. Studium z techniki poezji barokowej, „Meander” 1975, z. 2–3.

Budzyński J., Horacjanizm w liryce polsko-łacińskiej renesansu i baroku, Wrocław 1985.

Budzyński J., Horacjanizm w polsko-łacińskiej liryce oświeceniowej XVIII wieku, „Wiek Oświecenia” 1989, z. 7.

Busch W., Horaz in Russland: Studien und Materialien, München 1964.

Buszewicz E., Sarmacki Horacy i jego liryka. Imitacja – Gatunek – Styl. Rzecz o poezji Macieja Kazimierza Sarbiewskiego, Kraków 2006.

Buś M., Miłosz i Norwid, „Zeszyty Naukowe UJ. Prace Historycznoliterackie” 1987, z. 61.

Büttner S., Die Literaturtheorie bei Platon und ihre anthropologische Begründung, Tübingen 2000.

Buxton, J., The Grecian Taste: Literature in the Age of Neo-Classicism 1740–1820, London 1978.

Chachaj M., Dramy i tragedie historyczne Juliana Ursyna Niemcewicza, Lublin 2007.

Chachulski T., „Dumania w dzień odjazdu” Adama Mickiewicza: tekst i jego tradycje, „Pamiętnik Literacki” 2001, z. 1.

Chachulski T., Opóźnione pokolenie. Studia o recepcji „głębokiej” Jana Kochanowskiego w poezji polskiej XVIII wieku, Warszawa 2006.

Chemperek D., Poezja Jana Gawińskiego i kultura literacka drugiej połowy XVII wieku, Lublin 2005.

The Classical Tradition in French Literature: Essays Presented to R.C. Knight by Colleagues, Pupils and Friends, ed. H.T. Barnwell et al., London 1977.

Cobast E., Les dieux antiques de Stéphane Mallarmé, Paris 1997.

Corrigan K.I., Glazov-Corrigan E., Plato’s Dialectic at Play: Argument, Structure and Myth in the Symposium, University Park PA 2004.

Curtius E.R., Literatura europejska i łacińskie średniowiecze, przeł. i oprac. A. Borowski, wyd. 2, Kraków 2005.

Cyprian Norwid. Interpretacje, red. S. Makowski, Warszawa 1986.

Cytowska M., Recepcja poezji augustowskiej w Polsce w okresie odrodzenia, „Meander” 1956, z. 1–2.

Czapliński P., Śliwiński P., Literatura polska 1976–1998. Przewodnik po prozie i poezji, Kraków 1999.

Czarski B., Similia antyczne w „Hodoeporicon Moschicum” Franciszka Gradowskiego. Uwagi o warsztacie humanistycznego poety-epika, „Wschodni Rocznik Humanistyczny” 4 (2007).

Czerniatowicz J., Recepcja poezji greckiej w Polsce w XVI–XVII wieku, Wrocław 1966.

Czerniatowicz J., Z dziejów grecystyki w Polsce w okresie odrodzenia, Wrocław–Warszawa–Kraków 1965.

Czwórnóg-Jadczak B., Klasyk aż do śmierci. Twórczość literacka Franciszka Wężyka, Lublin 1994.

Danielewicz J., Jan Kochanowski jako tłumacz anakreontyków, „Symbolae Philologorum Posnaniensium” 7 (1988).

David M.-F., Antiquité latine et décadence, Paris 2001.

Dawson D., Allegorical Readers and Cultural Revision in Ancient Alexandria, Berkeley 1992.

Dąbkowska J., Tradycja czarnoleska w „Wirydarzu” Stanisława Grochowskiego, „Zeszyty Naukowe KUL” 1999, z. 3–4.

Dokurno Z., Kompozycja utworów lirycznych C.K. Norwida (do roku 1852), Toruń 1965.

Domański J., De Philippo Callimacho elegicorum Romanorum imitatore, Wrocław–Warszawa–Kraków 1966.

Dramaty Franciszka Zabłockiego – interpretacje, red. M. Cieński, T. Kostkiewiczowa, Wrocław 2000.

Dudek J., „Gdzie wschodzi słońce i kędy zapada”: europejskie korzenie poezji Czesława Miłosza, Kraków 1991.

Dudziak B., „Ruiny” z „Pięciu zarysów obyczajowych”, „Studia Norwidiana” 1999–2000, z. 17–18.

Durand G., Figures mythiques et visages de l’oeuvre de la mythocritique à la mythanalyse, Paris 1979.

Dziedzictwo Odyseusza: podróż, obcość i tożsamość, identyfikacja, przestrzeń, red. M. Cieśla-Korytowska i O. Płaszczewska, Kraków 2007.

Dzieje literatur europejskich, red. W. Floryan, Warszawa 1977.

Elegia poprzez wieki, red. I. Lewandowski, Poznań 1995.

Eliot T.S., Kto to jest klasyk i inne eseje, przeł. M. Heydel, Kraków 1998.

Engert R., Iphigenie: Dichtungen von der Antike bis zur Gegenwart. Euripides, Jean Racine, Johann Wolfgang Goethe, Gerhart Hauptmann, Leipzig 2007.

Epigram grecki i łaciński w kulturze Europy, red. K. Bartol i J. Danielewicz, Poznań 1977.

Fieguth R., Die Gesellschaft – ein Lied. Über zwei frühe Gedichtzyklen Cyprian

Norwids, w: Polonistik im deutschsprachigen Bereich. Aufgaben und Perspektiven ihrer Entwicklung, Hgs. D. Rytel-Kuc, W.F. Schwarz, H.-C. Trepte, Hildesheim 2005.

Fieguth R., Erzählstruktur und Zeitbehandlung in Cyprian Norwids „Quidam”, w: Literature and beyond. Festschrift for Willem G. Weststeijn, t. 1, Hg. E. de Haard et al., Amsterdam 2008.

Fieguth R., Lilla Weneda als deformierte Tragödie, w druku.

Fieguth R., Patos klasycystycznie przytłumiający w „Barbarze Radziwiłłównie” Felińskiego, przeł. K. Krzemieniowa, „Pamiętnik Literacki” 1973, z. 2.

Fieguth R., Syn Aleksandra jako projekt człowieka idealnego. Humanitas w „Quidamie” Norwida, w druku.

Filhellenizm w Polsce. Rekonesans, red. M. Borowska et al., Warszawa 2007.

Filipkowska H., Wśród bogów i bohaterów. Dramaty antyczne Stanisława Wyspiańskiego wobec mitu, Warszawa 1973.

Fiut A., Poetycka antropologia Czesława Miłosza, „Znak” 1985, z. 12.

Frye N., The Great Code: the Bible and Literature, Toronto 2006.

Frye N., Biblical and Classical Myths: the Mythological Framework of Western Culture, Toronto 2004.

Fulińska A., Naśladowanie i twórczość. Renesansowe teorie imitacji, emulacji i przekładu, Wrocław 2000.

Fulińska A., Renesansowa aemulatio: alegacja czy intertekstualność?, „Teksty Drugie” 1997, z. 4.

Gajda J., Dwie epopeje humanistyczne: „De partu Virginis” Sannazara i „Christias” Vidy, „Acta Universitatis Wratislaviensis” 73 (1968).

Gajda J., „Polsko-łacińska epika czasów Batorego na tle poezji epickiej XVI wieku”, maszynopis rozprawy doktorskiej (1971), Archiwum Uniwersytetu Wrocławskiego.

Galewicz W., Z Arystotelesem przez greckie tragedie. Glosy i ilustracje do „Etyki nikomachejskiej”, Kraków 2002.

Galewicz W., Z Arystotelesem przez greckie tragedie. O błądzeniu, przymusie i dobrowolności, Kraków 2003.

Gambacorta L., Trzy libretta Metastasia w polskim przekładzie Józefa Andrzeja Załuskiego, „Pamiętnik Literacki” 1989, z. 3.

Gansiniec R., „Sbigneis” Mikołaja Kotwicza, „Pamiętnik Literacki” 1957, z. 1.

Gansiniec R., Horacy w Polsce, w: L.H. Morstin, Ecce poeta, Lwów 1933.

Garin E., Powrót filozofów starożytnych, przeł. A. Dutka, Warszawa 1993.

Geisler-Szmulewicz A., Le mythe de Pygmalion au XIXe siècle: pour une approche de la coalescence des mythes, Paris 1999.

Gildenhard I., Out of Arcadia: Classics and Politics in Germany in the Age of Burckhardt, Nietzsche and Wilamowitz, London 2003.

Glazer A., „Nowy zaciąg” Wacława Potockiego na tle wybranych mesjad staropolskich, „Prace Literackie” 22 (1981).

Glomski J., The Role of Imitatio in Jan Kochanowski’s „Elegiae”, „Lyricolum libellus” and “Pieśni”, „Oxford Slavonic Papers” Ser. 2, Vol. 20 (1987).

Głombiowska Z., Foricoenium 6 „In tumulum Franc. Petrarcae” Jana Kochanowskiego a problem petrarkizmu w jego twórczości, „Symbolae Philologorum Posnaniensium” 7 (1988).

Głombiowska Z., Inspiracje Propercjańskie w elegiach Jana Kochanowskiego, „Pamiętnik Literacki” 1972, z. 3.

Głombiowska Z., Jan Kochanowski „Odprawa posłów greckich”. Piękno w ładzie i symetrii, w: Dramat polski. Interpretacje, t. 1, red. J. Ciechowicz i Z. Majchrowski, Gdańsk 2001.

Głombiowska Z., Łacińska i polska muza Jana Kochanowskiego, Warszawa 1988.

Głombiowska Z., Przekład czy imitacja renesansowa, „Meander” 1981, z. 5.

Głowiński M., Mity przebrane, Kraków 1994.

Głowiński M., Poetyka Tuwima a polska tradycja literacka, Warszawa 1962.

Goliński J. K., Melancholia auctoris. O horacjanizmie Jakoba Baldego i Macieja Kazimierza Sarbiewskiego, w: Iesuitica. Kolokwium naukowe z okazji 400. rocznicy urodzin Macieja Kazimierza Sarbiewskiego, red. J. Malicki przy współudziale P. Wilczka, Katowice 1997.

Gorzkowski A., Bene atque ornate. Twórczość łacińska Jana Kochanowskiego w świetle lektury retorycznej, Kraków 2004.

Gorzkowski A., Paweł z Krosna. Humanistyczne peregrynacje krakowskiego profesora, Kraków 2000.

Graciotti S., Od renesansu do oświecenia, t. 1–2, Warszawa 1991.

The Greek and Roman Novel, ed. T. Whitmarsh, Cambridge 2008.

Grochal Z., Chrześcijański Horacy – Maciej Kazimierz Sarbiewski TJ i jego estetyka, Niepokalanów 1994.

Grosse-Brockhoff A., Das Konzept des Klassischen bei Friedrich und August Wilhelm Schlegel, Köln–Wien 1981.

Grzeszczuk S., Wobec tradycji czarnoleskiej, w: idem, Błazeńskie zwierciadło. Rzecz o humorystyce sowizdrzalskiej XVI i XVII wieku, Kraków 1994.

Grzędzielska M., Cyprian Norwid i Parnas polski, „Studia Norwidiana” 1984, z. 2.

Hahn W., [cykl artykułów o motywach klasycznych w twórczości Słowackiego], „Meander” 1950, z. 1–10.

Hébert-Duperron V., Essai sur la polémique et la philosophie de Clément d’Alexandrie, Caen 1855.

Hernas Cz., Barok, wyd. 5, Warszawa 1999.

Hertz P., Ład i nieład, Warszawa 1964.

Highet G., The Classical Tradition. Greek and Roman Influences on Western Europa, Oxford 1949.

Horace Made New: Horatian Influences on British Writing from the Renaissance to the Twentieth Century, ed. C. Martindale, D. Hopkins, Cambridge–New York 1993.

Horacy i polski horacjanizm, red. J. Axer, Warszawa 1993.

Huot S., Le „Mythe d’Hérodiade” chez Mallarmé: genèse et évolution, Paris 1977.

Hutnikiewicz A., Młoda Polska, wyd. 6, Warszawa 2000.

Il Rinascimento in Polonia, red. J. Żurawska, Napoli 1994.

Inspiracje Grecji antycznej w dramacie doby romantyzmu. Rekonesans, red. M. Kalinowska, Toruń 2001.

Ivanov V.I., Dostojewskij: Tragödie-Mythos-Mystik, Tübingen 1932.

Jan Kochanowski 1584–1984. Epoka – twórczość – recepcja, t. 1–2, red. J. Pelc, P. Buchwald-Pelcowa i B. Otwinowska, Lublin 1989.

Jan Kochanowski i epoka renesansu. W 450. rocznicę urodzin poety (1530–1980), red. T. Michałowska, Warszawa 1984.

Jan Kochanowski i kultura odrodzenia w Polsce, red. Z. Libera i M. Żurawski, Warszawa 1985.

Jan Kochanowski w czterechsetlecie śmierci, red. S. Nieznanowski i J. Święch, Lublin 1991.

Jan Kochanowski. Interpretacje, red. J. Błoński, Kraków 1989.

Jan Kochanowski. Twórczość i recepcja, t. 1–2, red. Z.J. Nowak, Katowice 1985.

Jan Kochanowski. Życie – twórczość – epoka, wstęp i oprac. B. Nadolski, Warszawa 1966.

Janan M., The Politics of Desire: Propertius IV, Berkeley 2001.

Janion M., Tragizm „Konrada Wallenroda”, w: idem, Romantyzm. Studia o ideach i stylu, Warszawa 1969.

Jankowski A., O polskich przekładach „Iliady”, „Eos” 1992, z. 2.

Jarosiński Z., Postacie poezji, Warszawa 1990.

Jastrun M., Poezja i rzeczywistość, Warszawa 1965.

Jaworski M., Rewersy nowoczesności: klasycyzm i romantyzm w poezji oraz krytyce powojennej, Poznań 2009.

Kaczmarek M., Epicki kształt poematów historycznych Samuela Twardowskiego, Wrocław 1972.

Kadulska I., Ze studiów nad dramatem jezuickim wczesnego oświecenia (1746–1765), Wrocław 1974.

Kalinowska M., Grecja romantyków. Studia nad obrazem Grecji w literaturze romantycznej, Toruń 1994.

Kalinowska M., Kilka słów o posągowej piękności marmurowej w poezji Słowackiego, w: Lustra historii. Rozprawy i eseje ofiarowane Profesor Marii Żmigrodzkiej z okazji pięćdziesięciolecia pracy naukowej, red. M. Kalinowska i E. Kiślak, Warszawa 1998.

Kalinowska M., Los. Miłość. Sacrum. Studia o dramacie romantycznym i jego dwudziestowiecznej recepcji, Toruń 2003.

Kaliszewski A., Nostalgia stylu. Neoklasycyzm liryki polskiej XX wieku w krytyce, badaniach i poetykach immanentnych (w kontekście tradycji poetologicznej), Kraków 2007.

Karpiński A., Renaissance, w: Ten Centuries of Polish Literature, trans. D. Sax, Warszawa 2004.

Kasperski, E., Dyskursy romantyków: Norwid i inni, Warszawa 2003.

Kasprzak-Obrębska H., Tradycja czarnoleska w twórczości Andrzeja Zbylitowskiego, w: Od średniowiecza ku współczesności. Prace ofiarowane Jerzemu Starnawskiemu w pięćdziesięciolecie doktoratu, red. J. Okoń, współprac. M. Kuran, Łódź 2000.

Kastinger Riley H.M., Das Bild der Antike in der deutschen Romantik, Amsterdam 1981.

Kenneth C., Akt. Studium idealnej formy, przeł. J. Bomba, Warszawa 1998.

Klasycyzm i klasycyzmy: Materiały sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki, red. T. Hrankowska, Warszawa 1994.

Kleiner J., Mickiewicz, t. 1, Dzieje Gustawa; t. 2, Dzieje Konrada, Lublin 1948.

Klejnocki J., Sosnowski J., Chwilowe zawieszenie broni. O twórczości tzw. pokolenia „bruLionu” (1986–1996), Warszawa 1996.

Klimowicz M., Oświecenie, wyd. 5, Warszawa 1998.

Klimowicz M., Początki teatru stanisławowskiego (1765–1773), cz. 3, Warszawa 1965.

Klotz V., Erzählen: von Homer zu Boccaccio, von Cervantes zu Faulkner, München 2006.

Kochanowski. Z dziejów badań i recepcji twórczości, wybór, oprac. i wstęp M. Korolko, Warszawa 1980.

Kołtuniakowa J., Od mitu do moralitetu, w: Wrocławskie spotkania teatralne, red. W. Roszkowska, Wrocław–Warszawa–Kraków 1967.

Kostkiewiczowa T., Klasycyzm – Sentymentalizm – Rokoko. Szkice o prądach polskiego oświecenia, Warszawa 1979.

Kostkiewiczowa T., Oda w poezji polskiej. Dzieje gatunku, Wrocław 1996.

Kotarska J., Poetyka popularnej liryki miłosnej XVII wieku w Polsce, Gdańsk 1970.

Kotarski E., Epoka baroku w regionie nadbałtyckim. Uwagi o kulturze literackiej, „Barok” 7 (2000), z. 1.

Kowalczyk A.S., Klasycyzm dzisiejszy: o liryce Zbigniewa Herberta, „Polonistyka” 1986, z. 3.

Kryda B., Szkolna i literacka działalność Franciszka Bohomolca. U źródeł polskiego klasycyzmu XVIII w., Wrocław 1979.

Krzewińska A., Pieśń ziemiańska, antyturecka i refleksyjna. Studia nad wybranymi gatunkami staropolskiej liryki XVI i XVII wieku, Toruń 1968.

Krzysztofik M., Od Biblii do literatury. Siedemnastowieczne dzieła literackie z ksiąg Starego Testamentu, Kraków 2003.

Krzywy R., Od hodoeporikonu do eposu peregrynackiego. Studium z historii form literackich, Warszawa 2001.

Krzywy R., Sztuka wyborów i dar inwencji. Studium o strukturze gatunkowej poematów Jana Kochanowskiego, Warszawa 2008.

Krzyżaniak W., Elementy filozofii stoickiej w twórczości Leopolda Staffa, „Życie i Myśl” 1951, z. 7–8.

Krzyżanowski J., Barok na tle prądów romantycznych, w: idem, Od średniowiecza do baroku. Studia naukowo-literackie, Warszawa 1938.

Krzyżanowski J., Od średniowiecza do baroku. Studia naukowo-literackie, Warszawa 1938.

Kuciak A., Jeżeli ktoś woli płonąć (wokół tłumaczeń Mickiewicza z Petrarki), w: Romantyzm. Poezja. Historia, red. M. Prussak i Z. Trojanowiczowa, Warszawa 2002.

Kuczyńska A., Człowiek i świat. Wątki antropologiczne w poetykach renesansu włoskiego, Warszawa 1976.

Kulczyński L., Kilka słów o M.K. Sarbiewskim, szczególnie w stosunku jego do Horacyusza, Kraków 1875.

Kultura Wielkiego Księstwa Litewskiego. Analizy i obrazy, oprac. V. Ališauskas et al., przeł. P. Bukowiec, B. Kalemba, B. Piasecka, Kraków 2006.

Kunisch H., Adalbert Stifter: Mensch und Wirklichkeit: Studien zu seinem klassischen Stil, Berlin 1950.

Kurdybacha Ł., Humanizm i jezuici, Warszawa 1950.

Kwiatkowski J., Literatura dwudziestolecia, Warszawa 1990.

Kwiatkowski J., Poezja Jarosława Iwaszkiewicza na tle dwudziestolecia międzywojennego, Warszawa 1975.

Kwiatkowski J., Wizja przeciw równaniu. Nowa walka romantyków z klasykami, „Życie Literackie” 1958, z. 3.

Laüt-Berr S., Flaubert et l’antiquité: itinéraires d’une passion, Paris 2001.

Legeżyńska A., Kolejny klasycyzm czy pusty liczman, „Czas Kultury” 1997, z. 1.

Legeżyńska A., Nowi klasycyści i reszta, „Poznańskie Studia Polonistyczne”, Seria Literacka 4 (22), Poznań 1997.

Legeżyńska A., Uparty duch klasycyzmu (w młodej poezji polskiej po 1989 roku), „Polonistyka” 2000, nr 2.

Leśnodorski Z., Źródła starożytne „Wojny chocimskiej” Krasickiego, „Pamiętnik Literacki” 1931.

Lewandowski I., Antyk w „Lechiadzie” Alberta Inesa (1620–1658), „Symbole Philologorum Posnaniensium” 3(1977).

Libera L., Juliusza Słowackiego „Podróż do Ziemi Świętej z Neapolu”, Poznań 1993.

Libera Z., Mickiewicz o kulturze i literaturze polskiego oświecenia, w: Księga w 170 rocznicę wydania „Ballad i romansów” Adama Mickiewicza, red. J. Kolbuszewski, Wrocław 1993.

Libera Z., Problemy polskiego oświecenia. Kultura i styl, Warszawa 1969.

Libera Z., Z tradycji klasycznych we wczesnej twórczości Mickiewicza, w: Mickiewicz. Sympozjum w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, red. A. Podgórski, Lublin 1979.

Lichański S., „Polscy parnasiści”, „Twórczość” 1962, z. 6.

Linowska S., Z antyku Orzeszkowej, „Meander” 1951, z. 10.

Literatura staropolska i jej związki europejskie, red. J. Pelc, Wrocław 1973.

Lubac H. de, Exégèse médiévale: les quatres sens de l’Ecriture, 4 volumes en deux parties, Paris 1959–1964.

Łacińska poezja w dawnej Polsce, red. T. Michałowska, Warszawa 1995.

Łanowski J., Jana Kochanowskiego epigram grecki, „Acta Universitatis Wratislaviensis Classica” 18 (1995).

Łanowski J., Łowicka D., Epigram grecki we „Fraszkach” Kochanowskiego, „Acta Universitatis Wratislaviensis”, Prace Literackie 31 (1991).

Łempicki S., Renesans i humanizm w Polsce. Materiały do studiów, wstęp K. Budzyk, Kraków 1952.

M. Kuziak, Wielka całość. Dyskursy kulturowe Mickiewicza, Słupsk 2006.

Maciejewski M., Poetyka – gatunek – obraz. W kręgu poezji romantycznej, Wrocław 1971.

Maddison C., Apollo and the Nine. A History of the Ode, Baltimore 1960.

Madyda W., Motywy antyczne w poezji Leopolda Staffa, Wrocław–Warszawa– Kraków 1962.

Maliszewski K., Nasi klasycyści, nasi barbarzyńcy. Szkice o nowej poezji, Bydgoszcz 1999.

Marchal B., La religion de Mallarmé: poésie, mythologie et religion, Paris 1988.

Markowski M.P., Poezja i nowoczesność, „Res Publica Nowa” 2001, z. 8.

Martino P., Parnasse et Symbolisme, Paris 1970.

Mądra-Shallcross B., Cień i forma. O wyobraźni plastycznej Leopolda Staffa, Szczecin 1987.

Melbechowska-Luty A., Sztukmistrz. Twórczość artystyczna i myśl o sztuce Cypriana Norwida, Warszawa 2001.

Menninghaus W., Hälfte des Lebens. Versuch über Hölderlins Poetik, Frankfurt am Main 2005.

Mężyński K., Gotfryd Ernest Groddeck. Profesor Adama Mickiewicza. Próba rewizji, Gdańsk 1974.

Michałowska T., Poetyka i poezja. Studia i szkice staropolskie, Warszawa 1982.

Michałowska T., Staropolska teoria genologiczna, Wrocław 1974.

Mierzejewski A., „Kształtem jest miłości”. U źródeł norwidowskiego pojęcia piękna, „Studia Norwidiana” 1987–1988, z. 5–6.

Mikołajczak A.W., Antyk w poezji Macieja Kazimierza Sarbiewskiego, Poznań 1994.

Mikołajczak A.W., Studia Sarbieviana, Gniezno 1998.

Milewska-Waźbińska B., W kręgu bohaterów spod Wiednia. Rzecz o dwóch łacińskich eposach staropolskich, Warszawa 1998.

Miłosz Cz., Spór z klasycyzmem, w: Świadectwo poezji. Sześć wykładów o dotkliwościach naszego wieku, Warszawa 1987.

Mimesis w literaturze, kulturze i sztuce, red. Z. Mitosek, Warszawa 1992.

Miodyńska D., Fraszki nagrobne i wotywne Jana Kochanowskiego. Naśladowanie z „Antologii greckiej”, w: Staropolskie teksty i konteksty. Studia, t. 2, red. J. Malicki, Katowice 1994.

Miodyńska D., Wpływ Horacego na „Fraszki” Jana Kochanowskiego, „Studia Classica et Neolatina” 1, Gdańsk 1994.

Młodopolski świat wyobraźni. Studia i eseje, red. M. Podraza-Kwiatkowska, Kraków 1977.

Moreau P., Le classicisme des romantiques, Paris 1932.

Mosdorf J., O wpływie Owidiusza na twórczość Klemensa Janickiego, „Meander” 1957, z. 10–12.

Mrowcewicz K., Trivium poetów polskich epoki baroku: klasycyzm – manieryzm – barok. Studia nad poezją XVII stulecia, Warszawa 2005.

Mythos und Mythologie in der Literatur des 19. Jahrhunderts, Hg. H. Koopmann, Frankfurt am Main 1979.

Nauka z poezji Macieja Kazimierza Sarbiewskiego SJ, Warszawa 1995.

Necessitas et ars: studia staropolskie dedykowane Profesorowi Januszowi Pelcowi, t. 1, red. B. Otwinowska et al., Warszawa 1993.

Nieznanowski S., Staropolska epopeja historyczna. Kształtowanie się pojęcia, drogi rozwoju, w: Problemy literatury staropolskiej, Seria 1, red. J. Pelc, Wrocław 1972.

Norwid z perspektywy początku XXI wieku, red. J. Rohoziński, Pułtusk 2003.

Nottelmann-Feil M., Ludwig Tiecks Rezeption der Antike: literarische Kritik und Reflexion griechischer und römischer Dichtung im theoretischen und poetischen Werk Tiecks, Frankfurt am Main 1996.

Nowak-Stalmann S., Epika historyczna Samuela ze Skrzypny Twardowskiego, przeł. M. Przybylik, oprac. R. Krzywy, Izabelin 2004.

Nowicka E., Poeta wygnany, w: idem, Postylion niesie pisanie…Szkice o romantycznym liście poetyckim, Poznań 1993.

Nowicka-Jeżowa A., „Treny” Jana Kochanowskiego jako źródło funeralnej poezji baroku, w: Śladami Kochanowskiego, red. J. Starnawski, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria” 1986.

Nowicka-Jeżowa A., Pytania o barok, w: Wiedza o literaturze i edukacja. Księga referatów Zjazdu Polonistów, Warszawa 1995, red. T. Michałowska, Z. Goliński, Z. Jarosiński, Warszawa 1996.

Nowicka-Jeżowa A., Siedemnastowieczna poezja funeralna w kręgu tradycji renesansowej. Przekształcenia i przewartościowania, w: Przełom wieków XVI i XVII w literaturze i kulturze polskiej, red. B. Otwinowska, J. Pelc, Wrocław 1984.

Nussbaum M.C., The Fragility of Goodness. Luck and Ethics in Greek Tragedy and Philosophy, Cambridge 2001.

Obremski K., „Psalmodia polska”. Trzy studia nad poematem, Toruń 1995.

Ocieczek R., Walenty Roździeński a Jan Kochanowski, w: Roździeńsciana. Studia o Walentym Roździeńskim, autorze „Officina ferraria” z 1612 r., red. S. Rospond, Wrocław 1965.

Ogrodziński W., Polskie przekłady Horacego, Kraków 1935.

Ollfors A., August Strindberg och den grekisk-romerska antiken, Sävedalen 2007.

Oszczęda A., Mała „Iliada” – „Nemezis kraju północnego” Jakuba Duszy Podhoreckiego, „Napis” 2001, z. 7.

Otwinowska B., Imitacja. Zarys problematyki i ewolucja pojęcia, w: Problemy literatury staropolskiej, Seria 2, red. J. Pelc, Wrocław 1973.

Otwinowska B., Modele i style prozy w dyskusjach na przełomie XVI i XVII wieku. (Wokół toruńskiej rozprawy Fabriciusa z 1619 roku), Wrocław 1967.

Pawlikowski J.M., Elegie łacińskie Jana Kochanowskiego w stosunku do rzymskich wzorów, „Rozprawy Wydziału Filologicznego PAU”, Kraków 1887.

Pelc J., Barok – epoka przeciwieństw, Warszawa 1993.

Pelc J., Europejskość i polskość literatury naszego renesansu, Warszawa 1984.

Pelc J., Fraszka polska XVI wieku terenem kształtowania się liryki nowożytnej, w: Studia z historii i teorii poezji, Seria 1, red. M. Głowiński, Wrocław– Warszawa–Kraków 1967.

Pelc J., Jan Kochanowski w tradycjach literatury polskiej (od XVI do połowy XVIII w.), Warszawa 1965.

Pelc J., Jan Kochanowski wobec tradycji antycznej i wobec współczesnej sobie kultury europejskiej, „Ogród” 1992, z. 3–4.

Pelc J., Jan Kochanowski. Szczyt renesansu w literaturze polskiej, Wrocław 1980.

Pelc J., Literatura renesansu w Polsce, Warszawa 1994.

Pelc J., Renesans w literaturze polskiej w kontekście europejskim, Warszawa 1988.

Pelc J., Renesans w literaturze polskiej. Początki i rozwój, w: Problemy literatury staropolskiej, Seria 1, red. J. Pelc, Wrocław 1972.

Pelc J., Renesansowy klasycyzm Jana Kochanowskiego i Łukasza Górnickiego, „Przegląd Humanistyczny” 1990, z. 7.

Peyre H., Co to jest klasycyzm?, przeł. i posłowiem opatrzył M. Żurowski, Warszawa 1985.

Piechota M., „Sławić cnotę i wskrzeszać dzielnych mężów boje”. W kręgu marzenia o eposie twórców staropolskich, w: Szkice o dawnej książce i literaturze, red. R. Ocieczek, Katowice 1989.

Piérart M., Temps des empereurs, temps des héros, w: Modelli eroici dall’antichità alla cultura europea, a cura di A. Barzanò et al., Roma 2003.

Pietas Humanistica: Neo-Latin Religius Poetry in Poland in European Context, ed. P. Urbański, Frankfurt am Main 2006.

Pietraszko S., Doktryna literacka polskiego klasycyzmu, Wrocław 1966.

Pilch S., Jana Skórskiego „Lechus”, „Eos” 1916.

Pilch S., Wpływ Tacyta na powieści rzymskie Kraszewskiego, „Przegląd Klasyczny” 1935, z. 4.

Pilch S., Źródła i czynniki inspiracyjne „Quo vadis”, „Eos” 36 (1935).

Piskała M., Epigramatyczna twórczość Alberta Inesa i jej klasyczne wzory, „Barok” 10 (2003), z. 1.

Piwińska M., Tradycja „złota” czy „papuzia”? Romantycy o polskiej poezji renesansowej, w: idem, Wolny myśliwy. Osiem prób czytania Mickiewicza, Gdańsk 2003.

Platons Mythen, wybór B. Kytzler, Frankfurt am Main und Leipzig 1997.

Płuciennik J., Retoryka wzniosłości w dziele literackim, Kraków 2000.

Pniewski D., Między obrazem i słowem. Studia o poglądach estetycznych i twórczości literackiej Norwida, Lublin 2005.

Poeci dwudziestolecia międzywojennego, t. 1–2, red. I. Maciejewska, Warszawa 1982.

Pokrzywniak J.T., Ignacy Krasicki, w: Pisarze polskiego oświecenia, t. 1, red. T. Kostkiewiczowa i Z. Goliński, Warszawa 1992.

Pokrzywniak J.T., Podobnie żartował Horacy, „Teksty” 1976, z. 1.

The Polish Renaissance in its European Context, ed. S. Fiszman, Bloomington and Indianapolis 1988.

„Polonistyka” 2000, z. 2 [numer poświęcony rozważaniom na temat współczesnego klasycyzmu].

Pontynen A., For the Love of Beauty. Art, History, and the Moral Foundations of Aesthetic Judgment, New Brunswick 2006.

Poznawanie Herberta, wybór A. Franaszek, Kraków 1998.

Poznawanie Miłosza, red. J. Kwiatkowski, Kraków 1985.

Prejs M., Poezja późnego baroku. Główne kierunki przemian, Warszawa 1989.

Prejs M., Staropolskie kręgi inspiracji. Studia o literaturze, Warszawa 2004.

Przyboś J., Nowatorstwo a nowatorszczyzna, klasycyzm a małpiarstwo, „Życie Literackie” 1967, z. 41.

Przybylski R., Klasycyzm czyli Prawdziwy koniec Królestwa Polskiego, Warszawa 1983.

Przybylski R., Podróż Juliusza Słowackiego na Wschód, Kraków 1982.

Przybylski R., Polska poezja klasyczna po roku 1956, „Pamiętnik Literacki” 1964, z. 4.

Przybylski R., To jest klasycyzm, wstęp M. Janion, Warszawa 1978.

Przybylski R., Wdzięczny gość Boga, Warszawa 1980.

Przybylski R., Zmierzch rozumnego heroizmu, czyli prolegomena do romantycznego bohatera, w: Problemy polskiego romantyzmu, Seria 2, red. M. Żmigrodzka, Wrocław 1974.

Przychocki G., Literatura augustowska w Polsce, „Przegląd Współczesny” 1938, t. 67, nr 198 i 200.

Ranocchi E., „Monomachia Parysowa z Menelausem”, w: Lektury polonistyczne. Jan Kochanowski, red. A. Gorzkowski, Kraków 2001.

Ranocchi E., O przekładzie „Eneidy” dokonanym przez Andrzeja Kochanowskiego, „Ruch Literacki” 1997, z. 4.

Ratajczak D., Wstęp, w: Polska tragedia neoklasycystyczna, wstęp i opracowanie D. Ratajczak, Wrocław 1988.

Ratajczakowa D., Komedia oświeconych, Warszawa 1993.

Rejman Z., Świadomość literacka polskiego oświecenia. Wybrane problemy, Warszawa 2005.

Retoryka a literatura, red. B. Otwinowska, Wrocław 1984.

Robaey J., La tradizione dell’antico: tre studi su Mallarmé, Proust e Baudelaire, Amsterdam 2001.

Romantyczna „antiquitas”. Rzymskie inspiracje w dramacie i teatrze romantyzmu, red. E. Wesołowska, Poznań 2007.

Rosińska A., „Stefaneida” Daniela Hermana, „Studia Classica et Neolatina” 2, Gdańsk 1995.

Rudaś-Grodzka M., „Sprawić, aby idee śpiewały”. Motywy platońskie w życiu i twórczości Adama Mickiewicza w okresie wileńsko-kowieńskim, Warszawa 2003.

Rudd N., The Classical Tradition in Operation: Chaucer – Virgil, Shakespeare – Plautus, Pope – Horace, Tennyson – Lucretius, Pound – Propertius, Toronto 1994.

Rymkiewicz J.M., Czym jest klasycyzm. Manifesty poetyckie, Warszawa 1967.

Rzepiński S., Kilka słów o życiu i pismach Alberta Inesa tudzież rozbiór i ocena panegiryku pt. Wanda, Wadowice 1895.

Sarnowska E., Antyczne tworzywo współczesnej powieści (Twórczość Teodora Parnickiego), „Meander” 1963, z. 2–3.

Sarnowska E., Teoria poezji Macieja Kazimierza Sarbiewskiego, w: Studia z teorii i historii poezji, Seria 1, red. M. Głowiński, Wrocław 1967.

Sarnowska-Temeriusz E., Świat mitów i świat znaczeń. Maciej Kazimierz Sarbiewski i problemy wiedzy o starożytności, Wrocław–Warszawa–Kraków 1969.

Sarnowska-Temeriusz E., Droga na Parnas. Problemy staropolskiej wiedzy o poezji, Wrocław 1974.

Sarnowska-Temeriusz E., Kostkiewiczowa T., Krytyka literacka w Polsce w XVI i XVII wieku oraz w epoce oświecenia, Wrocław 1990.

Sarnowska-Temeriusz E., Przeszłość poetyki. Od Platona do Giambattisty Vica, Warszawa 1995.

Sarnowska-Temeriusz E., Z zagadnień renesansowej i barokowej teorii twórczości: wokół relacji poeta-utwór, w: Problemy literatury staropolskiej, Seria 3, oprac. J. Pelc, Wrocław 1978.

Sarnowska-Temeriusz E., Zarys dziejów poetyki. Od starożytności do końca XVII wieku, Warszawa 1985.

Scripta manent. Świadomość twórcza pisarzy epok dawnych, red. J. Głażewski i M.M. Kacprzak, Warszawa 2007.

Seifert A., Hölderlin und Pindar, Eggingen 1998.

Sengle, F. Biedermeierzeit: deutsche Literatur im Spannungsfeld zwischen Restauration und Revolution 1815–1848, t. 2, Die Formenwelt, Stuttgart 1972.

Seweryn D., „…jak tam zaszedłeś”. Mickiewicz w szkole klasycznej, Lublin 1997.

Sinko T., Antyk w literaturze polskiej, Warszawa 1988.

Sinko T., Antyk Wyspiańskiego, Warszawa 1922.

Sinko T., Echa klasyczne w literaturze polskiej, Kraków 1923.

Sinko T., Hellada i Roma w Polsce. Przegląd utworów na tematy klasyczne w literaturze polskiej, Lwów 1933.

Sinko T., Hellenizm Juliusza Słowackiego, Kraków 1909.

Sinko T., Historia poezji łacińskiej humanistycznej w Polsce, w: Dzieje literatury pięknej w Polsce, Kraków 1935.

Sinko T., Jedno ze źródeł „Irydiona”, „Pamiętnik Literacki” 1912, z. 1.

Sinko T., Mickiewicz i antyk, Wrocław 1957.

Sinko T., Rzym pogański w „Irydionie”, „Pamiętnik Literacki” 1912, z. 1.

Sinko T., Spór o antyk w w. XVII i XVIII, „Przegląd Warszawski” 1922, z. 14.

Siomkajło A., Ewolucje epigramatu (do początków romantyzmu w Polsce), Wrocław 1983.

Słowacki współczesnych i potomnych. W 150 rocznicę śmierci Poety, red. J. Borowczyki Z. Przychodniak, Poznań 2000.

Spencer T.J.B., Fair Greece, Sad Relic: Literary Philhellenism from Shakespeare to Byron, London 1954.

Stabryła S., Antyk we współczesnej literaturze polskiej, Wrocław 1980, „Nauka dla Wszystkich”, z. 329.

Stabryła S., Hellada i Roma w Polsce Ludowej. Recepcja antyku w literaturze polskiej w latach 1945–1975, Kraków 1983.

Stala M., Instynkt harmonii, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego” 1980, z. 39.

Stanisław Herakliusz Lubomirski – twórca i dzieło, red. A. Karpiński, E. Lasocińska, Warszawa 2004.

Stanisz M., Wczesnoromantyczne spory o poezję, Kraków 1998.

Stankowsa A., Kształt wyobraźni. Z dziejów sporu o „wizję” i „równanie”, Kraków 1991.

Stańczak W., Antyk we współczesnej poezji polskiej (1956–1980), Wrocław 1986.

Starnawski J., Wichowa M., Obrębski K., Antyk w Polsce, Łódź 1992.

Stawecka K., Maciej Kazimierz Sarbiewski prozaik i poeta, Lublin 1989.

Stawecka K., Religijna poezja łacińska XVI wieku w Polsce. Zagadnienia wybrane, Lublin 1964.

Stawecka K., W kręgu Sarbiewskiego – liryka Alberta Inesa, „Roczniki Humanistyczne” 1994, z. 3.

Stefanowska Z., Mickiewicz – tradycja i nowatorstwo, w: idem, Próba zdrowego rozumu. Studia o Mickiewiczu, Warszawa 2001.

Stępniewska Z., Mickiewicz w kręgu Homera. Struktura epicka „Pana Tadeusza”, Lublin 1998.

Svijasov E.V., Safo i russkaja ljubovnaja poėzija XVIII – načala XX vekov, Sankt-Peterburg 2003.

Szarski S., Mitologia klasyczna w poezyi Kochanowskiego, Kraków 1913.

Szastyńska-Siemion A., Ody pindaryczne Kochanowskiego i Szymonowica na tle tradycji antycznej, „Pamiętnik Literacki” 1986, z. 1.

Szczerbicka-Ślęk L., „Treny” Jana Kochanowskiego w świetle estetyki recepcji i oddziaływania, „Pamiętnik Literacki” 1973, z. 4.

Szczerbicka-Ślęk L., W kręgu Klio i Kaliope. Staropolska epika historyczna, Wrocław 1973.

Szczot M., Klasycyzm Leopolda Staffa, Poznań 2004.

Szmydtowa Z., Mickiewicz jako tłumacz z literatur zachodnioeuropejskich, Warszawa 1955.

Szturc W., Archeologia wyobraźni. Studia o Słowackim i Norwidzie, Kraków 2001.

Szyjkowski M., Dzieje nowożytnej tragedii polskiej. Typ pseudoklasyczny, Kraków 1920.

Śliwiński M., Antyk i chrześcijaństwo w twórczości Krasińskiego, Słupsk 1986.

Śliwiński M., Norwid wobec antyczno-średniowiecznej tradycji uniwersalizmu europejskiego, Słupsk 1992.

Śnieżko D., Mit złotego wieku w twórczości Jana Kochanowskiego, „Pamiętnik Literacki” 1990, z. 1.

Śnieżko D., O motywach mitologicznych w twórczości Jana Kochanowskiego, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego”, Prace Polonistyczne 1987.

Święch J., Literatura polska w latach II wojny światowej, wyd. 5, Warszawa 2000.

Święch J., Z problematyki tłumaczeń parnasistów i Baudelaire’a w Polsce, w: Studia z historii i teorii poezji, Seria 2, Wrocław 1970.

Świt i zmierzch baroku, red. M. Hanusiewicz, J. Dąbkowska, A. Karpiński, Lublin 2002.

Tatarkiewicz W., Dzieje sześciu pojęć, Warszawa 1988.

Tatarkiewicz W., Les quatre significations du mot „classique”, „Revue Internationale de Philosophie”, vol. 12 (1958), no. 43.

Tatarkiewicz W., O znaczeniu terminu klasycyzm, w: Muzeum i twórca. Studia z historii kultury i sztuki ku czci prof. dr. Stanisław Lorentza, red. K. Michałowski, Warszawa 1969.

Tatarkiewicz W., Czworakie rozumienie klasyczności, „Wiek Oświecenia” 1978, z. 2.

Tejera V., Literature, Criticism, and the Theory of Signs, Amsterdam–Philadelphia 1995.

Terror und Spiel: Probleme der Mythenrezeption, Hg. M. Fuhrmann, München 1971.

Teusz L., „Bolesna Muza nie Parnasu Góry, ale Golgoty...” Mesjady polskie XVII stulecia, Warszawa 2002.

Tieghem Ph. van, Główne doktryny literackie we Francji, przeł. M. Wodzińska, E. Maszewska, Warszawa 1971.

Tomkowski J., Juliusz Słowacki i tradycje mistyki europejskiej, Warszawa 1984.

Topika antyczna w literaturze polskiej XX wieku, red. A. Brodzka i E. Sarnowska-Temeriusz, Wrocław 1972.

Trybuś K. Stary poeta. Studia o Norwidzie, Poznań 2000.

Trybuś K., Epopeja w twórczości Cypriana Norwida, Wrocław 1993.

Typologie: internationale Beiträge zur Poetik, Hg. V. Bohn, Frankfurt am Main 1988.

Ulčinaitė E., Motiejaus Kazimiero Sarbievijaus „Lechiada”. Imitacijos šaltiniai ir epinė tradicija, „Literatüra” 2005, z. 3.

Urban-Godziek G., Elegia renesansowa. Przemiany gatunku w Polsce i w Europie, Kraków 2005.

Urbański P., Theologia fabulosa. Commentationes Sarbievianae, Szczecin 2000.

Van Tieghem Ph., Główne doktryny literackie we Francji, przeł. M. Wodzińska, E. Maszewska, Warszawa 1971.

Vattimo G., Koniec nowoczesności, przeł. M. Surma-Gawłowska, Kraków 2006.

Vivarelli V., Il fiume rovinoso e gli argini: Hölderlin e Goethe leggono Orazio, Pisa 2001.

W kręgu „Gofreda” i „Orlanda”. Księga pamiątkowa sesji naukowej Piotra Kochanowskiego, red. T. Ulewicz, Wrocław 1970.

W kręgu Jana Kochanowskiego. W czterechsetlecie śmierci, red. J. Malicki, Katowice 1989.

Walecki W., Horacjański epod „Beatus ille” w literaturze staropolskiej. Szkice zagadnienia, „Meander” 1972, z. 7–8.

Walecki W., Jan Kochanowski w literaturze i kulturze polskiej doby oświecenia, Wrocław 1979.

Walecki W., Twórczość łacińska Jana Kochanowskiego, Wrocław 1978, „Nauka dla Wszystkich”, z. 305.

Watson L.J., Mallarmé’s Mythic Language: Parnassian „Philologie” in Mallarmé’s Poetic Theory and Practice, Oxford 1990.

Wątki neostoickie w literaturze polskiego baroku. Materiały z sesji „Neostoicyzm w literaturze i kulturze staropolskiej”, Szczecin 20–22 października 1997, red. P. Urbański, Szczecin 1999.

Weintraub W., Hellenizm Jana Kochanowskiego i jego poetyka, „Pamiętnik Literacki” 1967, z. 1.

Weintraub W., Rzecz czarnoleska, Kraków 1977.

Wellek R., A History of Modern Criticism: 1750–1950, vols. 1–8, New Haven–London 1955–1992.

Wellek R., Termin i pojęcie klasycyzmu w historii literatury, przeł. A. Jaraczewski, w: Pojęcia i problemy nauki o literaturze, wybór i przedmowa H. Markiewicz, Warszawa 1979 (tu obszerna obcojęzyczna literatura przedmiotu).

Wencel W., Klasycyzm czyli prawdziwy koniec okresu dojrzewania, „Polonistyka” 2001, z. 4.

Wiese B. von., Mythos und Mythentravestie in Heines Nordseegedichten und in seinem Gedicht „Unterwelt”, w: Mythos und Mythologie in der Literatur des 19. Jahrhunderts, Hg. H. Koopmann, Frankfurt am Main 1979.

Winniczuk L., Antyk w poezjach Konopnickiej, „Pamiętnik Literacki” 1950, z. 6–7.

Witkowska A., Przybylski R., Romantyzm, wyd. 6, Warszawa 2000.

Witkowski M., Na drodze ku „Dziadom”, w: idem, Świat teatralny młodego Mickiewicza, Poznań 2006.

Witkowski S., Sądy o Homerze w Polsce na przełomie XVIII i XIX w., w: Munera philologica Ludovico Ćwikliński..., Posnaniae 1936.

Włodarski M., Staropolska poezja epicedialna. Analizy, Kraków 1993.

Wolf M.E., Eros Under Glass: Psychoanalysis and Mallarmé’s „Hérodiade”, Columbus 1987.

Woźniak-Łabieniec M., Klasyk i metafizyka: o poezji Jarosława Marka Rymkiewicza, Kraków 2002.

Wójcik A., Jana Kochanowskiego “Lyricolum libellus” (ody społeczno-polityczne i ody do przyjaciół), „Symbolae Philologorum Posnaniensium” 7 (1988).

Wójcik A., Talent i sztuka. Rzecz o poezji Horacego, Wrocław 1986.

Wright C.H.C., French Classicism, New York 1920.

Wyka K., Rzecz wyobraźni, Kraków 1977.

Wyka K., Wśród poetów, wybór M. Wyka, wstęp M. Stala, Kraków 2000.

Wykłady lozańskie Adama Mickiewicza, red. A. Nawarecki i B. Mytych-Forajter, Katowice 2006.

Ygaunin J., Pindare et les poètes de la célébration, vols. 1–8, Fleury-sur-Orne 1997.

Z ducha Tassa, red. R. Ocieczek przy współudziale B. Mazurkowej, Katowice 1998.

Zabłocki S., Od prerenesansu do oświecenia. Z dziejów inspiracji klasycznych w literaturze polskiej, Warszawa 1976.

Zabłocki S., Polsko-łacińskie epicedium renesansowe na tle europejskim, Wrocław–Warszawa–Kraków 1968.

Zabłocki S., Studien zur neulateinischen Literatur und zur Rezeption der antiken Dichtung im europäischen Schrifttum, Hg. P. Urbański, Frankfurt am Main, Peter Lang 2009.

Zaniewicki Z., Rzecz o „Quidam” Cypriana Norwida [1939], Lublin–Rzym 2007.

Zathley H., Homer w Polsce, Kraków 1874.

Zieliński J., SzatAnioł. Powikłane życie Juliusza Słowackiego, Warszawa 2000.

Ziemba K., Klemens Janicjusz – Jan Kochanowski. Dwie wersje elegii neołacińskiej, „Pamiętnik Literacki” 1998, z. 4.

Ziemba K., Wyobraźnia i biografia. Młody Słowacki i ciągi dalsze, Gdańsk 2006.

Ziomek J., Epoki i formacje w dziejach literatury polskiej, „Pamiętnik Literacki” 1986, z. 4.

Ziomek J., Renesans, wyd. 7, Warszawa 1997.

Żbikowski P., „…bolem śmiertelnym ściśnione mam serce…” Rozpacz oświeconych u źródeł przełomu w poezji polskiej w latach 1793–1805, Wrocław 1998.

Żbikowski P., Klasycyzm postanisławowski. Doktryna estetycznoliteracka, Warszawa 1984 (wyd. 2 popr. i uzup. pt. Klasycyzm postanisławowski. Zarys problematyki, Warszawa 1999).

Żbikowski P., Kostium antyczny „Mowy Katona Cenzora” Kajetana Koźmiana, Rzeszów 1988.

Żbikowski P., Pod znakiem klasycyzmu. W kręgu świadomości literackiej późnego oświecenia, Rzeszów 1989.

Żbikowski P., Zagadnienia klasycyzmu postanisławowskiego, w: Problemy literatury polskiej okresu oświecenia, red. Z. Goliński, Seria 2, Wrocław 1977.

Żmigrodzka M., Historia i romantyczna epika, w: Problemy polskiego romantyzmu, Seria 1, red. M. Żmigrodzka, Z. Lewinówna, Wrocław 1971.

Żwirkowska E., Tragedia kultur. Studium o tragedii historycznej Cypriana Kamila Norwida „Kleopatra i Cezar”, Lublin 1991.