Nowo odkryte pieśni Sebastiana Klonowica z 1581 r.

Sebastian Fabian Klonowic (ok. 1545-1602), jeden z najwybitniejszych poetów polsko-łacińskich przełomu renesansu i baroku, niesłusznie zaliczany do twórców „minorum gentium", znany jest przede wszystkim jako autor poematów dydaktycznych i opisowych: Flis, Worek Judaszów, Roxolania, Victoria deorum, Philtron, Gorais. Odrębny charakter posiadają Żale nagrobne na śmierć Jana Kochanowskiego, jedyny znany dotąd zbiór poezji lirycznej lubelskiego poety. Dopiero niedawno dowiedzieliśmy się o istnieniu unikatowego zbioru pieśni Klonowica, który nie tylko potwierdza wysoką rangę poety jako twórcy późnego renesansu, ale także wzbogaca obraz jego spuścizny o całkiem nowe walory. Jest to niewielki tomik pt. Hebdomas, to jest Siedm tegodniowych piosnek wyjętych z pierwszych Ksiąg Mojżeszowych kapituły pierwszej, co którego dnia Pan Bóg stworzył i jako siódmego dnia odpoczynął, krótko zebranych przez Sebastyjana Klonowica z Sulimierzyc, pisarza ławicy lubelskiej (Kraków, druk Macieja Garwolczyka, 1581). Ten unikatowy starodruk przekazał do zbiorów Biblioteki Uniwersyteckiej KUL tuż przed swoją śmiercią Jan Wiśliński (1905-2001), emerytowany wicedyrektor tejże biblioteki.

Zbiór zawiera dziesięć polskich pieśni wraz zapisem nutowym w układzie na cztery głosy. Jest wśród nich siedem pieśni przeznaczonych na kolejne dni tygodnia - odpowiadające siedmiu dniom stworzenia, dwie parafrazy psalmiczne (psalmy 147 i 90) oraz Piosnka uczyniona czasu powietrza, kiedy było Interregnum, w Roku Pańskim 1572. Nowo odkryte kompozycje powiększają  stosunkowo skromny zbiór polskich pieśni wielogłosowych z XVI i pocz. XVII wieku o dziesięć cennych i niebanalnych opracowań mu­zycznych, a historia rodzimej kultury literacko-muzycznej zyskuje w Macieju Garwolczyku nowego polskiego drukarza muzyki menzural­nej.

Monumentalną opowieść o stworzeniu świata przekazuje Klonowic pięknym staropolskim słowem odzianym w szatę prostych, ale melodyjnych pieśni. Płynące dostojnie strofy niczym filmowe kadry przesuwają przed nami obrazy stwarzania i porządkowania świata w jego niezmierzonym bogactwie, a zachwyt nad jego harmonią i pięknem przeradza się w polifoniczny hymn na cześć Stwórcy i Odkupiciela. Pieśni Klonowica ukazują go jako poetę godnego stanąć tuż obok Jana Kochanowskiego, autora słynnego hymnu "Czego chcesz od nas, Panie, za Twe hojne dary..."

Krytyczne wydanie Hebdomas stworzy możliwość ponownego przyjrzenia się twórczości lubelskiego poety i poddania jej ocenie w oparciu o szerszy kontekst, mianowicie z uwzględnieniem nie wyzyskiwanych dotąd źródeł literackich i muzycznych; słowem, pozwoli pełniej zarysować sylwetkę twórcy prawdziwie renesansowego: poety, kompozytora, tłumacza. Odkrycie to rzuca także nowe światło na charakter humanizmu drugiej połowy XVI w., na rozkwit kultury mieszczańskiej oraz ambicje mecenasowskie i artystyczne możniejszej szlachty, zaś historia pol­skiej kultury muzycznej zyskuje nowego kompozytora, w dodatku znanego poetę i humanistę.

Edycję "Pieśni" Klonowica przygotowują Mieczysław Mejor z Instytutu Badań Literackich PAN oraz Elżbieta Wojnowska z Biblioteki Narodowej w Warszawie. Ukaże się ono wraz z płytą CD w ramach projektu badawczego „Humanizm. Idee, nurty i paradygmaty humanistyczne w kulturze polskiej” (seria "Inedita"). Nagranie pieśni Klonowica realizowane jest  przez zespół "Ars Nova" pod kierunkiem Jacka Urbaniaka, zespół solistów "Subtilior Ensemble" oraz innych wykonawców.

Repertuar

1. Niedziela: "Witaj, dniu przenaświętrzy dzisiejszej niedziele..." 
2. Poniedziałek: "W porządku dni wtóry jest dzień poniedziałkowy..." 
3. Wtorek: "Na każdy dzień chwalemy imię twoje Panie..." 
4. Środa: "Słońce złote, słońce wdzięczne, płaneto jedyny..." 
5. Czwartek: "Ojcze nasz, który wszystko w garści swej zawierasz..." 
6. Piątek: "Otwórz, Panie, usta moje, niechaj wyznawają..." 
7. Sobota: "Siódmy a ostatni dzień w tegodniu sobota..." 
8. Ps 147: "Sławcie, Jerozolimcy, Pana Boga swego..." 
9. Ps 90: "Kto pomocy Nawyższego żąda z serca uprzejmego..." 
10. Piosnka uczyniona czasu powietrza, kiedy było Interregnum w Roku Pańskim 1572: "Mocny Zemścicielu naszych sprosnych złości..." 

Wykonawcy

Zespół "Ars Nova" pod kierunkiem Jacka Urbaniaka
Zespół solistów "Subtilior Ensemble"
Dziecięcy zespół wokalny
Kobiecy zespól wokalny

Koncerty zespołu „Ars Nova” pod kierunkiem Jacka Urbaniaka
Pieśni Sebastiana Klonowica z 1581 r.

XXXI  Starosądecki  Festiwal  Muzyki Dawnej
4 lipca (sobota) 2009, godz. 19.30, kościół p.w. św. Elżbiety (prawykonanie!)

Program

Pałac w Wilanowie - Sala Uczt
12 lipca, godz. 16.00

Program

Koncert w kościele św. Katarzyny w Warszawie, ul. Fosa 17 (Ursynów-Służewiec) - 13 września 2009, godz. 18.45  (wstęp wolny)

XIX Festiwal Muzyki Dawnej w Zamku Królewskim w Warszawie
6 grudnia 2009, godz. 18.00

Program

Studio koncertowe Polskiego Radia
Transmisja: Polskie Radio, program 2
20 grudnia 2009, ok. godz. 20.00

Program